Ang Kasaysayan ng
Araw ng Kalayaan ng Pilipinas
Carl Angelo Mateo Caluag
Maraming
mga okasyon ang natatangi sa buhay ng mga Pilipino. Isa na rito ay ang Araw ng
Kalayaan. Ito ay ginaganap tuwing ika-labindalawa ng Hunyo kada taon. Ito ang
panahon kung saan inaalaala at ginugunita ng bawat Pilipino ang pagtatamo ng
pagka-independente ng bansa. Ang orihinal na petsa ng paggunita nito ay sa
ikaapat ng Hulyo, na siyang tunay na araw ng paglaya ng mga Pilipino sa kamay
ng tatlong pangunahing mananakop ng bayan, hanggang sa pagbabago nito noong
1962. Noong ika-labindalawa ng Mayo, 1962 at ikaapat ng Agosto, 1964, pormal na
nilagdaan sa katauhan ni Pangulong Diosdado Macapagal ang Proklamasyon ng
Pangulo bilang 28, na nagtatakda ng paglilipat ng petsa ng Araw ng Kalayaan
mula ikaapat ng Hulyo hanggang ikalabindalawa ng Hunyo, sa dahilang ito ay ang
ganap na panahon ng pagkilala ng mga Pilipino sa kanilang karapatang makapagtatag
ng isang bayang may soberenya at sariling pamamahala.
Ano nga
ba ang kasaysayan tungo sa kalayaan ng ating bansa? Nagsimula ang lahat sa
pag-aalsa ng mga rebolusyonaryong Katipunero noong 1896, na nagdulot sa
kasunduan sa pagitan ni gobernador-heneral Primo de Rivera at ng mga Pilipino.
Dahil dito, ipinatapon si Emilio Aguinaldo, dating alkalde ng Cavite at lider
ng rebolusyon doon, papuntang Hong Kong. Samantalang patuloy ang paghahangad ng
mga Pilipino sa kanilang paglaya, lihim na gumagawa ang magiting na lider sa
ibayong dagat upang makapagplano ng mga istratehiya. Kaniyang kinausap sina Rounceville
Wildman, konsul ng Amerika sa Hong Kong, at E. Spencer Pratt, konsul ng Amerika
sa Singapore, na kapwa nakipagkasundo na tutulungan ng bansang Estados Unidos
ang Pilipinas upang makamit ang emansipasyon ng bansa laban sa mga Espanyol, sa
kondisyong papanig ito sa kanila. Bagaman walang isinulat na pormal na
dokumento ang dalawang panig, pumayag pa rin si Aguinaldo sa paniniwalang
maaaring ito na ang sagot sa kanilang matagal nang suliranin. Nilabanan ng
pwersang Amerikano, sa pamumuno ni Komodoro George Dewey, ang mga plotang
Espanyol, na pinamumunuan ni Almirante Patricio Montojo, kung saan ang una ay
nagwagi sa kabila ng mas kaunting bilang. Dahil dito, nagsimulang humina ang
lakas ng mga Kastila sa mga bayan at lalawigan, at unti-unting naitaboy ang mga
ito.
Sa
pagbalik ni Emilio Aguinaldo sakay ng barkong McCulloch papuntang Cavite,
dala-dala niya ang mga susi sa pagtataguyod ng kalayaan ng bansa. Habang nasa
Hong Kong pa lamang, itinahi na nina Marcela Agoncillo, Lorenza Agoncillo, at
Delfina Herbosa de Natividad ang watawat ng Pilipinas. Sa balkonahe ng bahay ni
Aguinaldo sa Cavite El Viejo (kasalukuyang Kawit) ginanap ang pagwawagayway ng
pambansang sagisag ng bansa habang pinatutugtog ang Marcha Nacional Filipina (dating
kilala bilang Marcha Filipina Magdalo, at ngayon bilang Lupang Hinirang), na ginawa
ni Julian Felipe, isinulat ni Jose Palma, at ginanap ng bandang San Francisco
de Malabon. Si Ambrosio Rianzares Bautista, isang abugado at awtor, ang lumikha
at bumasa ng Kasulatan ng Deklarasyon ng Kalayaan, na nilagdaan ng siyamnapu’t
walong katao. Sa totoo lang ay hindi tinanggap ng kapwa Espanyol at Amerikano
ang pangyayaring ito, ngunit sa kabila ng lahat, ito ang nag-ugat sa isipan ng
mga Pilipino sa kagustuhang magkaroon ng sariling pamamahala ang Pilipinas,
kung saan naging unang pangulo ng unang republika si Aguinaldo. Ngayong ika-sandaan
at limampu’t limang anibersaryo ng Araw ng Kalayaan ng Pilipinas, na may
temang, “Ambagan Tungo sa Malawakang Kaunlaran,” muling ginugunita ng
sambayanang Pilipino ang pangyayaring nagsimula sa kagitingan ng ating mga
unang ama na magkamit ng kasarinlan, na ngayo’y tinatamo ng bawat isa. Sa
patuloy na pag-unlad ng mga Pilipino sa iba’t ibang larangan, nawa’y matanim at
huwag mahugot sa puso ng lahat ang mithiing maipaglaban ang kalayaan at
kapangyarihan ng ating minamahal na bansa, na siyang “lupa ng araw, ng
luwalhati’t pagsinta.”
No comments:
Post a Comment